Veranstaltung

Diese Ringveranstaltung findet als interdisziplinäre Veranstaltungsreihe anlässlich des 60-jährigen Jubiläums des Anwerbeabkommens mit der Türkei statt.

60 Jahre nach dem Beginn der Arbeitsmigration befassen wir uns mit unterschiedlichen Schwerpunktsetzungen mit der geschichtlichen Aufarbeitung dieses Prozesses. Dies geschieht unter Einsatz diverser Formate, Settings und Methoden (Vortrag, Roundtable, Diskussion etc.). Unter Mitwirkung von Expert*innen aus der Wissenschaft, Politik, Medien und Verwaltung sowie Expert*innen, Arbeitsmigrant*innen- und Migrant*innen-Selbstorganisationen wird ein Raum geschaffen für einen kritisch-reflektierten Rückblick, eine analytische Diskussion der Gegenwart und einen vielstimmigen Austausch.

Während des Wirtschaftswunders herrschte in Österreich im Niedriglohnsektor ein erheblicher Arbeitskräftemangel. Im „Raab-Olah-Abkommen“ einigten sich Arbeitgeber*innen auf ein Kontingentverfahren zur Anwerbung ausländischer Arbeitskräfte. Am 15.5.1964 wurde das Anwerbeabkommen zwischen Österreich und der Türkei abgeschlossen.

Die Zuwanderung von Arbeiter*innen (es waren vor allem Männer) aus der Türkei begann Mitte der 1960er-Jahre und nahm rasch zu. Zuwanderer*innen aus der Türkei wurden speziell aus ländlichen, bildungsfernen Gebieten angeworben, da sie im Niedriglohnsektor eingesetzt werden sollten. Diese Arbeitsmigrant*innen, die – in Anlehnung an das Schweizer Saisoniermodell nach einem Rotationsprinzip immer befristet beschäftigt werden sollten, wurden „Gastarbeiter*innen“ genannt und übernahmen meist gering bezahlte, belastende Jobs. In den 1970er-Jahren arbeiteten sie zu 90 % als Hilfsarbeiter*innen, was zu subkulturellen Dauerzuständen und problematischen Sozialisationsformen führte.

Die Frage, die sich für die Zukunft stellt, ist: Quo vadis Arbeitsmigration?

Diese Lehrveranstaltung ist ein kollaboratives Projekt:

Initiative und Leitung: Mag.a Mag.a Dr.in Zeynep Arslan M.A.
Koordination: Mag.a Ariella Sobel M.A.
Organisationsteam (alphabetisch, Nachname): Prof. i.R. Mag.a Dr.in Renate Faistauer I Dr. Jonas Hassemer BA MA I Lic. Dr.in Clara Holzinger MA MA I Mag.a Edna Imamović I Univ.-Prof. Dr. Jürgen Spitzmüller I Anh Khoi Nguyen, BA MA PhD I Defne Taner B.A. MA I Mag. Dr. Georg Traska I Mag.a Kumru Uzunkaya-Sharma

Bu konferans dizisi, Türkiye ile imzalanan işgücü alım anlaşmasının 60. yıldönümü vesilesiyle disiplinler arası bir etkinlik dizisi olarak gerçekleştiriliyor.

İşgücü göçünün başlamasından 60 yıl sonra, bu sürecin tarihsel olarak yeniden değerlendirilmesine farklı odak noktalarından bakıyoruz. Seminer dizimiz, çeşitli formatlar, ortamlar ve yöntemler (konferans, yuvarlak masa toplantısı, tartışma vb.) kullanılarak yapılacaktır. Akademi, siyaset, medya ve yönetimden uzmanların yanı sıra göçmenlerin, göçmen işçilerin ve göçmenlerin kurum, kuruluş ve örgütlerinin katılımıyla, eleştirel bir inceleme, bugünün analitik bir tartışması ve çok sesli bir analiz için alan yaratılmaya çalışılacaktır.

İkinci Paylaşım Savaşından sonra ekonomik kalkınma sırasında Avusturya’da düşük ücretli sektörlerde önemli işgücü açığı oluştu. “Raab-Olah Anlaşması” ile işverenler göçmen işgücü alımı için bir kota sistemi üzerinde anlaştılar. Avusturya ile Türkiye arasındaki işe alım anlaşması 15 Mayıs 1964 tarihinde imzalanmıştır.

Türkiye’den işçi (çoğunlukla erkek) göçü 1960’ların ortalarında başlamış ve hızla artmıştır. Türkiye’den gelen göçmenler, düşük ücretli sektörde istihdam edilecekleri için özellikle kırsal ve eğitimsiz bölgelerden seçilmiştir. İsviçre’deki mevsimlik işçi modeline dayanan rotasyon ilkesine göre her zaman geçici olarak istihdam edilmesi planlanan bu göçmen işçiler önce “misafir işçi” olarak adlandırılmış ve genellikle düşük ücretli, yüksek baskı ve stres içeren işlerde çalışmışlardır. 1970’lerde bu işçilerin %90’ı vasıfsız işçi olarak çalışıyordu ve bu uzun vadede asimetrik koşullara ve ortaklaşma ve uyum zorlukları içeren sosyalleşme biçimlerine yol açıyordu.

Geleceğe yönelik soru şudur: Artık ne yapmalı? Ve nasıl olmalı?

Bu seminer dizisi ortak bir projedir:

Girişim ve yönetim: Mag.a Mag.a Dr.in Zeynep Arslan M.A.
Koordinasyon: Mag.a Ariella Sobel M.A.
Organizasyon ekibi (alfabetik olarak soyadı): Emekli Prof. Dr. Renate Faistauer I Dr Jonas Hassemer BA MA I Lic. Dr Clara Holzinger MA MA I Mag.a Edna Imamović I Univ.-Prof. Dr Jürgen Spitzmüller I Anh Khoi Nguyen, BA MA PhD I Defne Taner B.A. MA I Mag. Dr Georg Traska I Mag.a Kumru Uzunkaya-Sharma